Dawniej To Było » Materiais de fonte

Música

Hino polonês Mazurek Dąbrowskiego apresentado pela Orquestra Representativa do Exército Polonês

Textos de origem

1.Ustawa Konstytucyjna Księstwa Warszawskiego z 22VII1807 [w:] Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów. Opracowali M. Sobańska-Bondaruk, St. B. Lenard. Warszawa 1998, s.39-47 (wybrane fragmenty)

Tytuł I
Artykuł 1.
1. Religia katolicko, apostolsko, rzymska jest religią stanu.
2. Wszystkie wyznania są wolne i publiczne.
4. Znosi się niewola, wszyscy obywatele są równi w obliczu prawa […]

Tytuł II O rządzie
Artykuł 5 Korona […] jest dziedziczna w osobie Króla Saskiego.
Artykuł 6 Rząd jest w osobie króla. On sprawuje w całej zupełności urzędowanie władzy wykonawczej. Od niego wychodzą projekt do praw.

Tytuł IV
Sejm główny składa się z 2 izb, to jest z Izby pierwszej, czyli Senatorskiej i z drugiej Izby, czyli Poselskiej

Tytuł VIII
Artykuł 64 Kraj dzieli się na 6 departamentów.

Tytuł IX Sądownictwo
Artykuł 69 Kodeks Napoleona będzie prawem cywilnym Księstwa Warszawskiego.
Artykuł 70 Rozprawa jest publiczną w rzeczy cywilnej i kryminalnej

2. Pieśń Legionów Józefa Wybickiego [w:] S. Rusocki, S. K. Kuczyński, J. Willaume, Godło, barwy i hymn Rzeczpospolitej, Warszawa1978, s.275-276

Jeszcze Polska nie umarła,
Kiedy my żyjemy
Co nam obca moc wydarła,
Szablą odbijemy.

Marsz, marsz, Dąbrowski,
Do Polski z ziemi włoski
Za Twoim przewodem
Złączem się z narodem.

Jak Czarnecki do Poznania
Wracał się przez morze
Dla ojczyzny ratowania
Po szwedzkim rozbiorze.

Marsz, marsz, Dąbrowski…

Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę,
Będziem Polakami,
Dał nam przykład Bona Parte,
Jak zwyciężać mamy.

Marsz, marsz, Dąbrowski…

Niemiec, Moskal nie osiędzie,
Gdy jąwszy pałasza,
Hasłem wszystkich zgoda będzie
I ojczyzna nasza.

Już tam ojciec do swej Basi
Mówi zapłakany:
“Słuchaj jeno, pono nasi
Biją w tarabany.”

Marsz, marsz, Dąbrowski…

Na to wszystkie jedne głosy:
Dosyć tej niewoli
Mamy racławickie kosy,
Kościuszkę Bóg pozwoli.

3. B. Kubis, A. Suchoński, Możliwość wykorzystania elementów humoru w edukacji historycznej, Wiadomości Historyczne 1966, nr 1, s.40

Księstwo Warszawskie
– Cóż to za kraj? Księstwo Warszawskie.
– Któż tu panuje? Król saski.
– Jakież tu wojsko? Polskie.
– Jakież prawa? Francuskie.
– A jakież pieniądze? Pruskie.
Franciszek Ksawery Dmochowski o Księstwie Warszawskim

4. Hymn Polski
Jeszcze Polska nie zginęła
Kiedy my żyjemy
Co nam obca przemoc wzięła
Szablą odbierzemy

Marsz, marsz Dąbrowski
Z ziemi włoskiej do Polski
Za twoim przewodem
Złączym się z narodem

Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę
Będziem Polakami
Dał nam przykład Bonaparte
Jak zwyciężać mamy

Marsz, marsz Dąbrowski….

Jak Czarniecki do Poznania
Po szwedzkim zaborze
Dla ojczyzny ratowania
Wrócim się przez morze

Marsz, marsz Dąbrowski …

Już tam ojciec do swej Basi
Mówi zapłakany;
“Słuchaj jeno,
pono nasi Biją w tarabany”

Marsz, marsz Dąbrowski ….

5. Z. Trojanowicz Sybir romantyków, Kraków s.11-12

„Nazywano ją Syberią albo z rosyjska Sybirem. Albo jeszcze inaczej: „ziemią przeklętą”, „lodowym piekłem”, „krainą, gdzie nie ma nadziei”, krainą wiecznych śniegów i wiecznej tęsknoty”…”

6. Roman Dmowski o szkole rosyjskiej w Polsce w drugiej połowie XIX w. [w::] Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska- Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa1998, s.415-416 – fragmenty

Władze szkolne, nie mają oddziaływania na młodzież za pomocą wpływu moralnego, jaki ma szkoła szanowana przez uczniów, starają się działać na nią za pomocą systemu kar. Kary te są bardzo surowe: 1) areszt dochodzący do 72 godzin, 2)dla młodszych uczniów kara cielesna (za zgodą rodziców), 3) zwykle wydalenie z gimnazjum, 4)wydalenie bez prawa wstąpienia do jakiegokolwiek zakładu naukowego(…) Lekcje się kończą (…) Uradowany chłopiec zarzuca tornister z książkami na plecy i wybrawszy towarzysza idącego z nim w jedna stronę, wraca do domu. W bramie szkolnej, widząc już przed sobą ulicę, rozmawia najswobodniej, gdy naraz wyskakuje zaczajony za bramką organ władzy szkolnej i chwyta go za rękę, mówiąc: – Jeszcześ nie przystąpił progu gimnazjum, a mówisz już po polsku! Wracaj do kozy!…

7. Adres najpoddańszych mieszkańców miasta Warszawy do cara Aleksandra II z 14 XII 1876 r. [w:] Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska- Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa1998, s.401-402 – fragmenty

Najjaśniejszy Panie. Wypowiedziane przez Waszą Cesarską Mość słowa w Moskwie znalazły odgłosy w sercach naszych i my Polacy łączymy się szczerze z uczuciami przywiązania do tronu […] gotowi będziemy do wszelkich ofiar, jakie za stosowane uznasz[…].

8. Wóz Drzymały, notka z “Kuriera Poznańskiego” z 1907 r.; Wielkopolska w świetle źródeł historycznych, Poznań 1958;

“Donosiliśmy niedawno, że gospodarz Drzymała nabył w pobliżu Rakoniewic 15-morgową parcelę [działkę], na której wprawdzie zabudował stajnię i stodołę, lecz domu mieszkalnego wystawić nie mógł, ponieważ nie otrzymał na to konsensu budowlanego [zgody władz niemieckich na budowę]. Drzymała jednak skoczył po rozum do głowy i postarał się o wóz mieszkalny w rodzaju taborów cygańskich i ustawił go w 40- metrowym oddaleniu od swoich budynków gospodarskich. I ten środek wzbudził podejrzenie władz, lecz wysłana umyślnie komisja policyjna musiała wrócić z niczym, ponieważ ów “dom mieszkalny” był ruchomy i nie podlegał przepisom prawa budowlanego (…).”

9. Ustawa o utworzeniu pruskiej Komisji Kolonizacyjnej z 26.IV.1886 ; [w:] Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska- Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1998, s.408– fragmenty.

My Wilhelm(…)za zgoda obu Izb Sejmu monarchii, zarządzamy, co następuje: § 1. Ażeby przez osiedlenie włościan i robotników niemieckich w prowincji poznańskiej i zachodniopruskiej wzmocnić żywioł niemiecki przeciwko dążeniom polonizacyjnym, zostaje oddany do dyspozycji rządu państwowego fundusz stu milionów marek w celu: 1. Zakupu ziemi

10. Mowa prokuratora w procesie o strajk dzieci polskich we Wrześni, Poznańskie listopad 1901; [w:] Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska- Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1998, s.427 fragmenty.

„Dzieci nie odpowiadały na pytania zadawane im po niemiecku (…)nawet odmówiły przyjęcia podręczników do nauki religii, które miano im bezpłatnie rozdać, powiedziały przy tym : jesteśmy Polakami i nie chcemy się uczyć tej niemieckiej religii. Potem nastąpiły naprzód łagodne, następnie zaś surowe napomnienia, na koniec zagrożono karami, nareszcie wykonano je pozostawiając dzieci w kozie i poddając je chłoście.”

11. Krakowiak galicyjski. Księga Humoru polskiego Od Kasprowicz do Tuwima. Łódź 1969.

„Austryjak ci ja, choć się Polak zowię, zamiast mózgu siedzi Wiedeń w mojej głowie.(…) W Wiedniu widzę swego Ojca i obrońcę, Wiedeń moja gwiazda, Niebo me i słońce. Lubię Karków stary (…) lecz Wiedeń daleko bliższy mojej duszy.”

12. Jakub Bojko O życiu codziennym chłopa galicyjskiego w drugiej połowie XIXw [w:] Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska- Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1998, s.424-426 fragmenty.

„Z braku zboża dużo było pola nie obsianego, uprawa roli była nadzwyczaj marna (…) Ludzie wyglądali jak cienie, dzieciom popuchły brzuszki i tyfus głodowy zmiatał je bez litości. Kawałek chleba umiano wtedy szanować (…). Gdy upadła na ziemię jakaś okruszyna, podnoszono ja skwapliwie i ze czcią całowano jako wielką świętość.”

Obrazy, plakaty

1. Matejko Jan, Stańczyk, 1862 — Muzeum Narodowe, Warszawa fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/MatejkoJan;3938547.html#prettyPhoto/6